De energietransitie is in volle gang. We zetten wereldwijd grote stappen richting een duurzamere toekomst, maar tegelijkertijd lopen we tegen de grenzen aan van onze bestaande energie-infrastructuur. Netcongestie, transportverliezen en een groeiende vraag naar elektriciteit maken duidelijk dat ons energiesysteem anders moet worden ingericht.
Een veelbelovende oplossing ligt dichterbij dan we vaak denken: local for local — het lokaal opwekken én lokaal gebruiken van energie.
In deze blog duik ik dieper in het belang, de voordelen en de praktijk van lokale energieopwekking, en waarom dit concept een cruciale rol speelt in de energiewereld van morgen.
Wat betekent "local for local"?
"Local for local" draait om het principe dat energie zoveel mogelijk daar wordt opgewekt waar deze ook wordt verbruikt.
Dit betekent dat huishoudens, bedrijven en gemeenschappen zelf hun energie produceren — bijvoorbeeld via zonnepanelen, kleine windturbines, biogasinstallaties of waterkracht — en deze energie lokaal benutten, zonder dat het over lange afstanden hoeft te worden getransporteerd via hoogspanningsnetten.
Het idee is simpel, maar de impact is groot. Door productie en consumptie dichter bij elkaar te brengen, wordt het energiesysteem veerkrachtiger, duurzamer en betaalbaarder.
Waarom is lokale energieopwekking zo belangrijk?
De voordelen van local for local zijn veelzijdig en raken zowel technische, economische als maatschappelijke aspecten.
1. Verminderen van netcongestie
Netcongestie — het fenomeen waarbij delen van het elektriciteitsnet "vol" zitten — is inmiddels een structureel probleem, vooral in Nederland.
In veel regio’s kunnen nieuwe zonneparken, bedrijven of woonwijken niet meer zonder meer aangesloten worden.
Lokale opwekking en lokaal gebruik verlichten deze druk. Door de stroom daar te benutten waar hij wordt opgewekt, hoeven netbeheerders minder te investeren in dure netuitbreidingen.
2. Minimaliseren van transportverliezen
Elektriciteit transporteren over grote afstanden leidt tot energieverlies.
Hoe langer de weg van opwekker naar verbruiker, hoe groter het verlies.
Lokale consumptie zorgt ervoor dat de opgewekte stroom optimaal wordt benut.
3. Verhogen van zelfvoorzienendheid en onafhankelijkheid
Door lokaal energie op te wekken en te gebruiken, maken gemeenschappen zich minder afhankelijk van grote, centrale energieproducenten en internationale energiemarkten. Dit draagt bij aan de energiezekerheid, zeker in een wereld waarin geopolitieke spanningen de beschikbaarheid en prijzen van energiebronnen beïnvloeden.
4. Economische voordelen voor de regio
Investeringen in lokale energieprojecten blijven binnen de gemeenschap.
Dit stimuleert de lokale economie, creëert banen en zorgt ervoor dat de opbrengsten — in plaats van naar grote multinationals — terugvloeien naar de eigen regio.
5. Bevorderen van sociale cohesie
Lokale energieprojecten, zoals energiecoöperaties, brengen mensen samen.
Ze stimuleren samenwerking en gemeenschapsgevoel. De energietransitie wordt zo iets van ons allemaal, niet iets dat 'van bovenaf' wordt opgelegd.
Praktijkvoorbeelden: hoe local for local er in de praktijk uitziet
In heel Nederland — en ver daarbuiten — zien we succesvolle initiatieven ontstaan die het local for local-principe omarmen.
Energiecoöperaties
Een bekend voorbeeld zijn energiecoöperaties, zoals Energiecoöperatie Geuldal in Zuid-Limburg.
Hier bundelen inwoners hun krachten om gezamenlijk te investeren in zonnepanelen op daken van boerderijen en scholen. De opgewekte energie wordt lokaal gebruikt en deelnemers profiteren van lagere energiekosten.
Solar carports met batterijopslag
Een ander mooi voorbeeld zijn solar carports bij bedrijven of parkeerterreinen, gecombineerd met lokale batterijopslag.
Overdag wekken de zonnepanelen stroom op, die wordt opgeslagen in batterijen en later op de dag wordt gebruikt door het bedrijf zelf of door elektrische auto's die op het terrein laden. Zo blijft de stroom binnen het lokale systeem en wordt het net nauwelijks belast.
Smart grids en energie-uitwisseling
In sommige wijken worden slimme energienetten (smart grids) ontwikkeld.
Hier kunnen huishoudens met zonnepanelen energie direct uitwisselen met hun buren, zonder tussenkomst van een grote energiemaatschappij.
Slimme meters en blockchain-technologieën maken deze peer-to-peer transacties mogelijk, waarbij het systeem zelf bepaalt waar de energie het beste kan worden gebruikt.
Uitdagingen en oplossingen
Hoewel local for local enorme voordelen biedt, zijn er ook uitdagingen:
-
Regelgeving: De huidige wet- en regelgeving is nog sterk gericht op centrale productie en maakt lokale uitwisseling soms complex.
-
Financiering: Investeringen in lokale opwekking, opslag en netbeheer vereisen kapitaal en samenwerking.
-
Techniek en coördinatie: Lokale systemen moeten slim worden afgestemd om vraag en aanbod goed te matchen, zeker als zon en wind grillig zijn.
Gelukkig wordt hier hard aan gewerkt.
Nieuwe wetsvoorstellen, zoals de uitrol van het "energiegemeenschappen"-concept in Europese richtlijnen, bieden steeds meer ruimte voor lokale initiatieven. Ook innovaties zoals buurtbatterijen, flexibele tarieven en dynamische energiemarkten maken local for local steeds aantrekkelijker én haalbaarder.
De toekomst: van zelfvoorzienend naar energiepositief
Local for local stopt niet bij zelfvoorziening.
De volgende stap is het creëren van energy positive communities: buurten en dorpen die structureel méér energie opwekken dan ze verbruiken. Deze overschotten kunnen worden gebruikt om bijvoorbeeld laadpleinen voor elektrische mobiliteit te voeden, waterstof te produceren of energie te leveren aan nabijgelegen industrieën.
Door lokaal slim samen te werken, kunnen we zo een enorme bijdrage leveren aan het grotere energievraagstuk én de leefbaarheid van onze eigen omgeving verbeteren.
Tot slot
De energietransitie vraagt om nieuwe manieren van denken én doen.
"Local for local" is daarbij geen luxe, maar een noodzaak.
Door lokaal opgewekte energie ook lokaal te benutten, bouwen we aan een toekomst waarin energie duurzaam, betrouwbaar en eerlijk verdeeld is.
De kracht ligt — letterlijk — om de hoek.
Laten we die kracht benutten.
Wil jij ook bijdragen aan een duurzamer energiesysteem?
Sluit je aan bij een lokale energiecoöperatie, investeer in gezamenlijke zonneprojecten of start een buurtinitiatief.
Samen maken we het verschil!